گنجینه پاسخ ها (طبقه بندی موضوعی:منطق و فلسفه)
-
آیا حرکت هم شعور دارد و خداوند را ذکر و تسبیح می‌گوید؟
148 1399/06/25 حرکت جوهریحرکت موجودات ، هر چند وابسته‌ی به موجودات است ، اما حقیقتی است که بر اصل ذات موجود اضافه شده است ؛ مثلا گربه دارای ذاتی است مرکب از اجزا که گاهی خوابیده و گاهی در حرکت است ؛ حرکت یک وضعیتی جدای از وضعیت ...
-
منظور از ذات‌گرایی ارسطویی چیست؟
151 1399/06/10 جوهر و عرضمقصود از ذات‌گرایی این است که اشیا در خارج و بیرون از ذهن ما ، وجود مستقل دارند ، و وجود انها بستگی به اندیشه و ذهن ما ندارد. از دید یک ذات‌گرا ، هر شی مجموعه‌‌ای از صفاتی است که ماهیت فردی ان نامیده می‌شود ...
-
مبادی یک علم چه تفاوتی با مبانی آن دارد؟
202 1399/06/03 کلیاتمبادی و مبانی از نظر لغت ، معنای نزدیک به‌هم و نسبتا مترادف دارند. مبادی ، جمع مبدا به معنای اغاز ، محل اغاز ، اصل ، مقدمه ، اساس و مدخل است. [ 1 ] مبنا ، از ریشه‌ی بنی ، به معنای پایه و هر چه که بر ان ...
-
آیا جنیان و حیواناتی مانند حشرات هم دارای قوه عاقله هستند؟ آیا لازمه دین‌داری و تکلیف، داشتن قوه عاقله است؟
393 1399/03/25 معاد و قیامتبه نظر می‌رسد درک و شعور حیوانات ، حتی شناخت انها نسبت به خداوند و یا مسائل معنوی ، درکی غریزی است ، نه کسبی و اختیاری ؛ از این‌رو حیوانات دارای پیش‌رفت ، ترقی و تکامل نیستند ؛ زندگی حیواناتی که چند هزار ...
-
چرا بین دو مفهوم تناقض نیست؟ و چرا دو مفهوم متقابل در صدق قابل جمع نیستند، ولی در کذب قابل جمع‌اند؟
369 1399/03/11 تعریف شناسیعلامه طباطبائی در پاورقی متن مذکور مطالبی بیان کرد که به نظر می‌رسد برای رفع ابهام متن مذکور ضروری است. وی می‌گوید: مقصود از این عبارت این است که اگر دو مفهوم متنافی و متقابل را فقط به لحاظ خود مفهوم در ...
-
مکتب «دئیسم» معتقد است که خداوند وجود دارد، اما در امور جهان، مداخله مستقیم ندارد؛ زیرا چنین دخالتی موجب پایین آوردن مرتبه‌ی الوهیت و خداوندی می‌شود! نظر اسلام در این مورد چیست؟
584 1399/02/11 علیت و معلولیتمداخله و دخالت مستقیم خداوند در امور جهان را در دو بعد می‌توان بررسی کرد: بعد تکوینی و مدیریت فیزیک جهان هستی ؛ مداخله خداوند از این بعد نیز به دو گونه قابل تصور است: الف دخالت مستقیم و بدون واسطه خداوند ...
-
معنای بغض تکوینی چیست؟
443 1399/01/08 هستی شناسیاصطلاحی با عنوان بغض و دشمنى تکوینی [ 1 ] خدا در برخی منابع امده ، و معنایش نیز این‌گونه بیان شده است که علم ازلی و دانایى خدا به اینده و به قرارگرفتن افراد احمق و بی‌خرد در مقام پست ، و شایسته نبودن او ...
-
آیا در روایات برای بهره‌گیری و استفاده از وجود خویشتن سفارشی وجود دارد؟
476 1399/01/07 خود آگاهی و خود فراموشیمعرفت نفس و خودشناسی ، [ 1 ] به معنای شناخت تمام استعدادها و نیروها ، برای رسیدن به کمال مورد تاکید ایات و روایات است. امام علی ع در این باره می‌فرماید: خودشناسی سودمندترین دانش‌ها است . [ 2 ] ...
-
آیا علم فطری انسان نسبت به خدای متعال از نوع علم حضوری است؟ اگر جواب مثبت است؛ چرا این علم از طرف انسان مورد غفلت واقع می‌شود، در حالی‌که علم در تضاد با غفلت است؟
540 1398/12/12 علم حضوری و حصولیمعلومات بدیهی و فطری [ 1 ] گاهی مجهول و ناشناخته می‌گردند ؛ زیرا علوم و معلومات ، هر چند بدیهی و فطری باشند ، تا نفس و روح انسان به ان توجه نکند ، مجهول و ناشناخته‌اند ؛ به همین جهت ، علم به تمام بدیهیات ...
-
منظور از ادا نشدن حق رهبانیت از سوی برخی مسیحیان که در آیه 27 سوره حدید به آن اشاره شده چیست؟!
669 1398/11/26 فلسفهدر ایه‌ی 27 سوره حدید خدای متعال می‌فرماید: پیروان مسیح ع از پیش خود رهبانیتى بدعت نهادند که ما چنین چیزی را از انان نخواسته بودیم ، بلکه تنها از انان خواسته بودیم که در راه رضایت خداوند بکوشند: ...و ...
-
«انسان، مدنی بالطبع است». این عبارت را توضیح دهید؟
1499 1398/11/01 انسان شناسیاجتماعیبودن انسان بدیهی و روشن است ؛ انچه مورد گفت‌وگوی اندیشمندان است ، دلیل و تحلیل ان است که ایا این ویژگی انسان ، اقتضای سرشت او است که از ان به مدنی بالطبع بودنش تعبیر می‌اورند ، یا ان‌که انسان از ...
-
«گر بدیدی حس حیوان، شاه را / پس بدیدی گاو و خر الله را»!
آیا این شعر مولوی کفرآلود نیست؟!
1587 1398/09/24 انسان شناسیگر بدیدی حس حیوان ، شاه را / پس بدیدی گاو و خر ، الله را این بیت از مجموعه اشعار مثنوی مولوی بوده ؛ [ 1 ] و مقصود از ان تبیین محدوده‌ی قوای ادراکی انسان است ؛ که با حواس ظاهری نمی‌توان امور غیر محسوس ...
-
قضیه «الماهیة من حیث هی لیست الا هی»، قضیه‌ای موجبه است یا سالبه؟ محصله است یا معدوله؟ و در هر فرض، چه معنایی خواهد داشت؟
1135 1398/09/20 کلیاتقضیه تقسیمات گوناگونی دارد که یکی از تقسیمات ان ، تقسیم به موجبه و سالبه است ؛ زیرا قضیه به حسب رابطه یا این‌گونه است که یک رابطه - اعم از اتحادى یا تلازمى یا تعاندى - اثبات مى‌شود و یا چنین رابطه‌ای نفى ...
-
مراد از «ممکنه خاصه» و «ممکنه عامه» چیست؟
1212 1398/09/11 تعریف شناسیاجمالا می‌توان گفت که هنگام سخن گفتن از امکان ، گاه معنای عامی را در نظر میگیریم که شامل ضرورت هم خواهد بود. مثلا اگر گفته شود: ممکن است خدایی وجود داشته باشد ، ممکن است فرشته‌ای وجود داشته باشد ، ممکن ...
-
چرا این اصل فلسفی که «هر حادثی محدثی دارد» - و نیز هر اصل فلسفی دیگر - را برگرفته از دانشی تجربی و خطاپذیر ندانیم؟!
1538 1398/09/06 علیت و معلولیتحادث یعنی موجودی که زمانی نبوده و الان موجود است ؛ بنابراین بدون ان‌که نیاز به تجربه باشد - عقل حکم می‌کند که چنین موجودی خود بخود ایجاد نشده و نیاز به وجوداورنده دارد. [ 1 ] فلسفه هر چند از تجربیات ...
-
«حمل ایجابی» و «حمل سلبی» چیست؟
1964 1398/09/05 تعریف شناسیقضیه اعم از این‌که حملیه باشد یا متصله و یا منفصله ، به سالبه و موجبه تقسیم می‌شود: اگر حکم در قضیه به نسبت دادن حمل حکم به بودن ، یا اتصال و یا انفصال باشد ، ان‌را موجبه می‌نامند. اگر حکم به نسبت دادن ...
-
منظور فیلسوفان از «ابژکتیویسم» و «سابژکتیویسم» چیست و اسلام طرفدار کدام یک از آنهاست؟
3914 1398/08/23 کلام جدیدبه صورت خلاصه سابژکتیویسم یا سوبژکتیویسم Subjectivism که در فارسی از ان به ذهن‌گرایی ، درون‌گرایی و یا خودبنیادی یاد می‌شود ، عبارت است از: دخالت دادن گرایش و ذهنیت‌های شخصی در داوری و شناخت جهان. به بیان ...
-
ارتباط واژه‌های «قضیه»، «مقدمه»، «صغری»، «کبری»، «نتیجه» و ... در منطق با یکدیگر چیست و چرا تمامشان با صیغه مؤنث مورد استفاده قرار می‌گیرند؟
2955 1398/08/22 تعریف شناسیدر اصطلاح اهل منطق ، به لفظی که دارای معنا باشد ، قول گفته می‌شود. اما اگر لفظی بی‌معنا بود ، ان‌را مهمل می‌خوانند. لفظی که دارای معنا است ، اگر فقط یک کلمه باشد به ان مفرد می‌گویند و اگر از دو ، یا چند ...
-
در منطق می‌گویند؛ طرفین نقیض باید وجودی و عدمی باشد، پس چگونه «لا انسان» که جنبه وجودی داشته و شامل تمام موجودات غیر از انسان می‌شود، نقیض «انسان» اعلام می‌شود که آن نیز دارای جنبه وجودی است؟!
1062 1398/08/21 منطقتناقض یکی از اقسام تقابل است و تقابل یکی از اقسام الفاظ متباینه است. بدین معنا که در نظر علمای منطق ، الفاظ به لحاظ معنا و مفهوم اقسامی دارد که یکی از اقسام ان تناقض است ؛ بنابراین تناقض میان مصادیق نیست ...
-
رسم تام و رسم ناقص در علم منطق چه نوع تعریفی است؟
1988 1398/07/14 منطقالف رسم تام تعریفى است که از جنس قریب و عرض خاص تشکیل شود ؛ مانند تعریف انسان به: حیوان ضاحک ، یا حیوان کاتب ، یا حیوان متمدن . و مانند تعریف مثلث به: شکلى که مجموع زوایاى ان مساوى دو قائمه باشد . ابن ...
-
«قضیه شرطیه منفصله» چیست و «منفصله حقیقیه»، «مانعة الجمع» و «مانعة الخلو» چه تفاوتی با هم دارند؟
4130 1398/07/11 منطقهرگاه حکم در قضیه شرطیه به انفصال باشد ، به ان‌که یک قضیه‌ای که دائر مدار نفی و اثبات است ، در واقع مرکب از دو قضیه شرطیه باشد ، ان‌را قضیه شرطیه منفصله می‌خوانند ؛ مانند قضیه این عدد یا زوج است یا فرد ...
-
جهل بسیط چه تفاوتی با جهل مرکب دارد؟
4803 1398/07/10 منطقجهل و نادانی ، در مقابل علم و دانستن قرار می‌گیرد که به دو زیر مجموعه جهل بسیط و جهل مرکب تقسیم می‌شود. الف جهل بسیط بدین معنا است که انسان چیزى را نداند ، اما متوجه این جهل و نادانى خودش باشد ، مانند ...
-
کمال در فلسفه به چه معنا است؟
3461 1398/05/02 کلیاتکمال در فلسفه به دو معنا به کار می‌رود: 1. کمال اول ؛ همان چیزی است که شی بالفعل حاصل است ؛ یعنی همان نوعیت و فعلیت یک چیز ؛ به عبارت دیگر ، کمال اول هر موجودى به فعلیت ان است و نحوه وجود هر موجودى ، ...
-
«ادب قلبی» چیست و چه ارتباطی با «قلب سلیم» دارد؟!
1410 1398/04/18 عرفان عملی و اخلاققلب انسان مخزن حب ، و حرم الهی است که نباید امری غیر خدایی را در ان جایگزین کرد: القلب حرم الله فلا تسکن حرم الله غیر الله ؛ [ 1 ] قلب جایگاه ایمان است و از همین‌رو است که خدای متعال در قران می‌فرماید: ...
-
به «قیاس شکل اول منطقی» اشکال وارد شده که نتیجه در کلیت کبرا وجود داشته و نتیجه جدیدی به دست نمی‌آید! پاسخ این اشکال چیست؟
1220 1398/03/26 قیاس اقترانی و استثنائیدر ارتباط با پرسش باید گفت که اندیشمندان علم منطق ، این اشکال را از طریق تفاوت بین علم اجمالی و علم تفصیلی حل کرده و می گویند: با ان که نتیجه در مقدمات به صورت اجمالی و مبهم وجود دارد ، اما نتیجه نهایی ...
-
«دلالت ایجادی» چیست و چه فرقی با «دلالت حکایی» دارد؟
1073 1398/02/28 General Termsمعنای دلالت دلالت کیفیتی است در چیزی که اگر کسی ان کیفیت را بداند ، بدان وسیله منتقل به دانستن چیز دیگر می شود. و دارنده ان کیفیت را دلیل می نامند ؛ مانند وجود دود که دلیل بر وجود اتش است. [ 1 ] به ...
-
کلمه «ذاتاً» در تعریف قضیه به چه معنا است؟
1288 1398/02/07 تعریف شناسیاهل منطق در تعریف جمله خبریه و قضیه می گویند: قضیه مرکب تام خبری است که ذاتا قابلیت صدق و کذب دارد . [ 1 ] و در توضیح قید ذاتا می گویند: چون اگر قید ذاتا را نیاوریم ، در این صورت ممکن است توهم شود که ...
-
تفاوت «جهان محسوس» و «جهان معقول» در چیست؟
2077 1398/01/21 کثرت موجوداتجهان محسوس جهانی است که با حواس پنج گانه انسان ها قابل حس و درک است. و در مقابل ، جهان معقول جهانی است که با حواس یاد شده قابل ادراک نباشد. جهان معقول گاهی - مانند عالم فرشتگان - دارای وجود مستقل بوده ...
-
بر اساس نظریه بیگ بنگ، زمین به تدریج از خورشید دور شده و حیات در آن نابود خواهد شد و شاید در زهره شرایط ایجاد حیات فراهم شود. آیا مواردی از این دست ناظر به تصادفی بودن جهان و نقض قانون علیت نیست؟ و آیا به دنبال علتگشتن، بافته ذهن انسانها نیست؟!
1480 1397/12/13 علیت و معلولیتقانون علیت از قوانین بدیهی است که ذهن انسان با توجه به واقعیت هستی بدان معترف است ؛ و این گونه نیست که منشا پیدایش قانون علیت تنها بافته های ذهن و برداشت از امور بدون واقعیت باشد ؛ [ 1 ] یک دلیل واضح برای ...
-
ملاک صحت حمل چیست؟ چگونه می‌توان وجود را بر موجودات خارجی حمل کرد؟
1261 1397/12/09 تباین یا تشکیک موجوداتحکیمان ، مبحث حمل را از متفرعات بحث وحدت می دانند و بر این باورند که یکی از عوارض وحدت ، هوهویت و یا این همانی است ؛ مقصودشان از هوهویت ، اتحاد از جهتی و اختلاف از جهت دیگر است ؛ نتیجه این که در نظر حکیمان ...
-
چگونه می‌توان اثبات کرد که هر موجود مجرد مستقلى داراى علم است؟
1200 1397/11/30 تجرد ادراکاتدر نظر حکیمان ، علم عبارت است از: حصول امر مجرد براى امر مجرد. در توضیح این مطلب می گویند: حصول و وجود علم براى شخص عالم از جمله چیزهایى است که شکى در ان نیست ، ولی نه هرنوع حصولى به هر کیفیتى ، بلکه ...
-
چرا ابن سینا موضوع منطق را از معقولات ثانویه به معرف و حجت تغییر داد؟
9041 1387/05/02 منطق و فلسفهاز دریچۀ نگاه ابن سینا هر دانش به دنبال کشف مجهولات خاصی می‌گردد که ان مجهولات ؛ مسائل ان علم را تشکیل می‌دهد. این مسائل در هر علمی دربارۀ چیز خاصی بحث می‌کند که از ان به موضوع علم یاد می‌کنیم. در واقع ...
-
آیا حکمت با علم فرق دارد؟
23610 1387/04/17 تفسیرحکمت از ماده حکم ، به معناى بازداشتن و منع است ، و اولین معنا از ان ، حکم کردن است که باعث جلوگیرى از ظلم می شود. حکمت رسیدن به حق و واقع به واسطه علم و عقل است. از ویژگی هاى حکمت ان است که جهل و نادانى ...
-
نظر اسلام در باره مواد اولیه تشکیل دهنده عالم چیست؟
39880 1386/09/20 مفاهیم قرآنیدقیقترین نظریه‌ای که از سوی دانشمندان علوم طبیعی ، در رابطه با عنصر اصلی تشکیل دهنده‌ی ماده ابتدایی عالم ارائه شد ، اثبات می‌کند که عالم ماده ، در اصل متشکل از عنصر سدیم متراکم در فضا بود. این ماده در ...
-
گستره کارایی عقل تا کجا است و در چه جایی و تا کجا می‌توان از آن بهره برد؟
22014 1386/09/15 علم حضوری و حصولیعقل با ارزش‌ترین نیرویی است که خداوند در وجود انسان قرار داده و دارای تقسیمات و مراتبی است. عقل نظری: کارش درک و شناخت واقعیت‌‌ها و قضاوت در باره‌ی انها است. عقل عملی: همان قوه‌ای است که کنش و رفتار ادمی ...
